#WadowicePoDworsku tym razem zapraszają do Kalwarii Zebrzydowskiej. Czy wiecie, że książęta Czartoryscy wznieśli pałac naprzeciwko klasztoru?
Na pocz. XVIII w. właścicielem miasteczka Kalwaria był książę Józef Czartoryski. W 1729 r. klasztor sprzedał mu parcelę poniżej kaplicy św. Rafała. Warunkiem zawarcia tej transakcji było zobowiązanie Czartoryskiego do zwrotu nieruchomości wraz z wymarciem jego rodu w linii męskiej. Gdy pałac ukończono, Książę przebywał w nim często. Po jego śmierci, dziedzice zarządzali pałacem za pośrednictwem pełnomocników. Gdy zmarł ostatni męski potomek Księcia, dobra kalwaryjskie przeszły na jego bratanice, które sprzedały w 1835 r. majątek dotychczasowemu zarządcy – Wojciechowi Brandysowi. Sprzedaży nie uznał klasztor, który żądał zwrotu nieruchomości odwołując się do zapisów umowy z Księciem. Ostatecznie w 1871 r. Sąd Najwyższy w Wiedniu przyznał rację klasztorowi, który otrzymał pałac i odszkodowanie od Brandysów za bezprawne użytkowanie parceli. W tym czasie pałac był już bardzo zniszczony i w związku z tym dokonano jego rozbiórki w 1871 r.
Obecnie na tym terenie znajduje się Wyższe Seminarium Duchowne. O pałacu Czartoryskiego przypominają dzisiaj tylko fundamenty zabudowań dworskich oraz brama wjazdowa z kamiennym mostem. Reszki oficyny odbudowane na nowo wznoszą się na fundamentach starego obiektu i pełnią funkcję pokoi gościnnych.
Wygląd pałacu znamy dzięki zachowanemu do dziś sztychowi Kalwarii Zebrzydowskiej, który wykonał T. Taborski w 1806 r. Zbudowano go w stylu barokowym z żółtego piaskowca na specjalnie ukształtowanym tarasie. Wejście do pałacu znajdowało się od strony klasztoru. Prowadził do niego murowany most, ozdobiony kamiennymi balasami, nakrytymi ozdobnymi z kamienia ciosanego gzymsami. Poprzedzał go budynek bramny z przylegającymi do niego oficynami w kształcie baszt. Po jego przekroczeniu przechodziło się na dziedziniec, przez który prowadziła ścieżka do pałacu z kolumnami ozdobionymi gipsowymi rzeźbami Kupidyna. Sam pałac wybudowano na rzucie prostokąta. Elewacja frontowa, jak i ogrodowa wyglądały zapewne podobnie. Charakteryzował je układ osiowy. Wejście do budynku znajdowało się w osi środkowej, której ryzalit zwieńczał półkulisty szczyt. W narożach ryzality w kształcie wieżyczek. Na osi północ-południe krańce budynku poszerzono o dodatkowe wieżyczki, co nadawało mu charakter obronny. Wrażenie to potęgowały strzelnice kluczowe w ścianach pałacu oraz mur z bramą od strony ogrodu z wieżyczkami w narożach. Pałac mieścił bibliotekę, wielką salę balową, dwa gabinety, garderobę, pokój gościnny, kaplicę, pokój apteczny oraz sypialnie. Jego ściany wyłożone były obiciami w różnych kolorach, a sufity ozdobione gipsowymi złoconymi stiukami, i malowidłami. Do ogrzewania całego pałacu służyły kaflowe kominki. Całość dopełniały srebrne lustra i stylowe rzeźbione meble.
Przez sień pałacu przechodziło się na drugą stronę budynku do przedsionka prowadzącego na ogród za pałacem.
Fot. Pałac Czartoryskich w pobliżu klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej, XIX w.; fragment Calvaria Zebrzydoviana, T. Taborski oraz Pałac Czartoryskich w pobliżu klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej, XIX w.; fragment [Klasztor w Kalwarii Zebrzydowskiej] – I. Klukowski; ze zbiorów Biblioteki Narodowej; polona.pl