Tym razem wraz #WadowicePoDworsku zapraszamy do Andrychowa. Czy wiesz, że tamtejszy Pałac Bobrowskich nazywany jest Zamkiem?
O Andrychowie po raz pierwszy wspominają zapiski z 1354 r., a pierwszym znanym właścicielem tej wsi był Cedro z Heynrichowa. Na początku XVI w. jego posiadaczem została niemiecka, ale spolonizowana rodzina Schillingów. Od XVII w. Andrychów należał do wielu rodzin jak Przyłęccy czy Szwarcenbergowie-Czerni. Po 1720 r. wieś przeszła w posiadanie rodu Ankwiczów. Jego przedstawiciel, Stanisław Ankwicz, szambelan króla Stanisława Augusta, w 1768 r. nadał Andrychowowi prawa miejskie. W 1807 r. miasto nabył hr. Konstanty Bobrowski. Jego potomkowie byli ostatnimi właścicielami miasta i pałacu w Andrychowie.
Pierwotny dwór powstał przed 1650 r., kiedy to właścicielem wsi Andrychów był Marcyan Przyłęcki. Był to wówczas obiekt o charakterze obronnym otoczony trzema stawami. Kiedy majątkiem władał ród Czernych, a potem Ankwiczów do bryły budynku po zachodniej stronie dobudowano skrzydło. Przebudowa dworu na klasycystyczny pałac nastąpiła w pierwszej poł. XIX stulecia za czasów hrabiów Bobrowskich. Wtedy to wzniesiono po wschodniej stronie kolejne skrzydło.
Po II wojnie światowej pałac został odebrany właścicielom na mocy reformy rolnej. Od tego momentu sukcesywnie ulegał dewastacji.
W ostatnich dziesięcioleciach jej użytkownikiem była gmina Andrychów. W latach 50-tych ubiegłego wieku budynek został odremontowany i przeznaczony na szkołę. Na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci XX w. obiekt ten spełniał różne funkcje jak: biuro paszportowe, przedszkole miejskie czy ośrodek pracy pozaszkolnej. Park otaczający dwór stał się parkiem miejskim.
Od 2008 r. o zwrot pałacu ubiegali się spadkobiercy Bobrowskich, którzy odzyskali majątek w 2015 r. i przekazali go w dzierżawę gminie Andrychów z przeznaczeniem na centrum kultury i wypoczynku. W lipcu 2020 r. po pięciu latach negocjacji z właścicielami, gmina Andrychów odkupiła pałac wraz z innymi gruntami. Obecnie budynek jest własnością samorządu. Według jego planów po remoncie, w obiekcie znajdą tu swoje miejsce m.in. Zbiory Historyczne Ziemi Andrychowskiej, sala koncertowa i wystawiennicza oraz Urząd Stanu Cywilnego, a także organizacje pozarządowe: – Towarzystwa Miłośników Andrychowa, Stowarzyszenia Gospodyń Wiejskich, Uniwersytetu Trzeciego Wieku i harcerze. Pałac będzie miejscem spotkań dla wszystkich mieszkańców.
Pałac w Andrychowie jest budowlą klasycystyczną, położoną w centrum miasta, pomiędzy ulicą Krakowską, a kościołem parafialnym pw. św. Macieja. Jest to obiekt murowany zaplanowany na rzucie podkowy. Na przedłużeniu jego skrzydeł znajdują się budynki po dawnej oficynie i wozowni. Korpus i skrzydło wschodnie są dwutraktowe w odróżnieniu od jednotraktowego skrzydła zachodniego. Na osi głównej znajduje się westybul i salon, a w narożniku południowo-wschodnim oranżeria. Główną część budynku nakrywa czterospadowy dach, a jego skrzydła trójpołaciowy. W narożniku południowo-zachodnim znajduje się sześcioboczna wieżyczka-„baszta”. Stąd pałac jest czasem nazywany też „zamkiem”. Wnętrza pałacu zostały zwieńczone sklepieniami żagielkowym i zwierciadlanymi oraz sufitami. Fasadę tego budynku zdobi portyk z czterema kolumnami w porządku doryckim, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. W elewacji tylnej można dostrzec ryzalit. Okna budynku są duże, częściowo ujęte w pilastry i zamknięte półkoliście lub prostokątnie. Dawniej na wyposażeniu pałacowej jadali znajdował się kominek ozdobiony żłobkowanymi pilastrami z belkowaniem.
Fot. Pałac Bobrowskich w Andrychowie, ok. 1918-1939 r., zbiory Muzeum Miejskiego w Wadowicach oraz Pałac Bobrowskich w Andrychowie, zdj. współczesne, Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach.