#WadowicePoDworsku tym razem zapraszają do Graboszyc. Czy wiesz, że dwór należał do sekretarza królewskiego Dionizego Brandysa?
Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi już z 1253 r.! Jest wzmiankowana jako własność klasztoru Benedyktynek ze Staniątek. Później była własnością rycerską. Pierwotnie w miejscu obecnego dworu na przeł. XIII i XIV w. powstał gródek.W poł. XV w. niejaki Konrad wybudował gotycki obiekt obronny. Następnie w 1575 r. nieruchomość została nabyta przez Dziwisza (Dionizego) Brandysa, sekretarza królewskiego, który dokonał przebudowy dworu na styl renesansowy. Wówczas zachowano częściowo charakter obronny obiektu pozostawiając zwodzony most, otwory strzelnicze na parterze i w piwnicy oraz fosę, która go otaczała. Wejścia do dworu ozdobiono portalami, a okna kamiennymi obramieniami. Po Brandysach majątek dziedziczyły kolejne rody jak: Cikowscy, Porębscy czy Russoccy. Dwór ponownie przebudował Tomasz Russocki, który w 2 poł. XVIII w.nadał mu charakter barokowy. Budynek zyskał falistą attykę nad ryzalitem wejściowym, łamany dach, powiększone okna na piętrze oraz zmianę w wystroju wnętrz.
Na początku XIX stulecia dobra w Graboszycach zakupił hr. Stanisław Sołtyk, który dokonał w l. 1835-1850 jego gruntownego remontu. W tym okresie powstał angielski park krajobrazowy z sadzawką, budynek dla zarządcy oraz nowy most. Od 2 poł. XIX w. obiekt przechodził we władanie kolejnych właścicieli. Od 1864 r. należał do rodziny Chrząszczów, którzy utrzymywali dwór w dobrym stanie aż do końca II wojny światowej. Ostatnim właścicielem był Ludwik Chrząszcz, który podczas kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli i przebywał w obozach w Dachau i Mathausen.
Po wojnie majątek został rozparcelowany w oparciu o reformę rolną. Wówczas wraz z rodziną powrócił dawny właściciel, któremu pozwolono zamieszkać w zarządówce. Dwór wraz z parkiem kolejno przekazano Nadleśnictwu w Andrychowie, Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu w Zatorze, a w l. 1950 – 1953 Oświęcimskim Zakładom Napraw Samochodowych. W 1953 r. obiekt został użyczony Gminnej Spółdzielni w Zatorze. W związku z tym, że dwór wraz z zabudowaniami wykorzystywano do różnych celów, uległ on dewastacji i popadł w ruinę. W 1994 r. graboszycki majątek przejęła Gmina Zator, która odsprzedała dwór osobie prywatnej w 2002 r. Po renowacji obiektu planowano, że we dworze będą się mieścić sale wystawowe, sala teatralna, konferencyjna oraz hotel. Po wykonaniu badań archeologicznych i prac przy dworze z powodu braku funduszy w 2014 r. prywatny inwestor odsprzedał obiekt nowemu nabywcy. Prace remontowe kontynuował już nowy właściciel. W 2018 r. cały budynek otynkowano i pomalowano oraz położono nowy dach.
Obecny dwór w Graboszycach jest budynkiem murowanym, dwukondygnacyjnym i całkowicie podpiwniczonym. Nadal otacza go sucha fosa w kształcie podkowy. Od frontu budynek poprzedza most, który pierwotnie ozdabiało 6 klasycystycznych wazonów. Jest to obiekt wzniesiony na planie prostokąta z ryzalitem środkowym. Sale parteru posiadają sklepienia kolebkowe, a piętro sufity fasetowane. Trzy portale i obramienia okienne posiadają renesansowe profile. Jedna z dwóch sal na piętrze posiada resztki dwóch warstw polichromii, renesansowej i barokowej. Co ciekawe piwnice posiadają połączenie z fosą otaczającą budynek. W otoczeniu dworu do dziś zachował się budynek zarządcy, resztki dawnego czworaka oraz zniszczony, piętrowy spichlerz.
Fot. Dwór w Graboszycach, „Lwowianin” z.8., 1942 r. oraz Mapa Galizien und Lodomerien (1779–1783) - First Military Survey z serwisu maps.arcanum.com