#WadowicePoDworsku tym razem zapraszają do Suchej Beskidzkiej. Czy wiesz, że tutejszy zamek nazywany jest Małym Wawelem?
Jego początki wiążą się z Kasprem Castiglione zwanym też Suskim, który w 2 poł. XVI stulecia został właścicielem Suchej. To on polecił z miejscowego łamanego kamienia wznieść obronny renesansowy dwór. Obiekt ten rozbudowano w okazałą magnacką rezydencję, najpierw za Piotra Komorowskiego, a później za Anny Wielopolskiej. W 1843 r. nieruchomość zakupił ród Branickich, który przed 1867 r. rozebrał skrzydło wschodnie z bramą wjazdową. W 2 poł. XIX w. Braniccy na zamku zgromadzili i udostępnili kolekcję biblioteczno-muzealną. Do wybuchu II wojny światowej była jedną z najcenniejszych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej.
W l. 1883 – 1887 przystąpiono do generalnej restauracji obiektu, którą kierował Tadeusz Stryjeński – znany krakowski architekt. Wówczas wykonano stiukowe obramienia okien elewacji parkowej i obu wież oraz stropy o konstrukcji stalowej. Kolejna odbudowa nastąpiła po pożarze w 1905 r. W czasie I wojny światowej w zamku funkcjonował szpital Polskiego Czerwonego Krzyża. Od 1922 r. zamek przeszedł w ręce rodu Tarnowskich i pozostał ich posiadłością do wybuchu kolejnej wojny.
W czasie II wojny światowej, gdy ostatni właściciel zamku Juliusz Tarnowski wraz z rodziną udał się na emigrację, rezydencja została zajęta przez Niemców, a następnie przez wojska radzieckie. Wówczas cenne zbiory biblioteczno-muzealne uległy rozproszeniu, rabunkowi a nawet i dewastacji. Po wojnie na zamku mieściły się: szkoła średnia, internat, magazyn GS oraz mieszkania.
W l. 1968 – 1986 Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu rozpoczęły renowację obiektu na cele muzealne. Od 1996 r. był on własnością lokalnego samorządu. Tarnowscy przez wiele lat zabiegali o zwrot zamku. Ostatecznie w 2014 r. sąd uznał, że państwo bezprawnie przejęło nieruchomość z parkiem na mocy reformy rolnej. Majątek zwrócono potomkom przedwojennych właścicieli. W 2016 r. samorząd w Suchej Beskidzkiej kupił za 5 mln zł od rodziny Tarnowskich zamek wraz z przyległym parkiem.
Obecnie pełni on funkcję centrum kulturalnego dla całego regionu. W jego wnętrzach mają siedzibę: Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, Miejski Ośrodek Kultury – Zamek z Galerią Sztuki, Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii oraz hotel i restauracja „Kasper Suski”.
Suski zamek jest trójskrzydłową budowlą, z czterema wieżami, w kształcie podkowy otwartej od wschodu, z prostokątnym dziedzińcem otoczonym arkadowymi krużgankami. Najstarsza jego część znajduje się w skrzydle południowym. Jest to konstrukcja na planie kwadratu, z oszkarpowanymi ścianami i małymi oknami, pochodząca z dawnego dworu z XVI w. Ze względu na podobieństwo do monarszej rezydencji w Krakowie nazywany jest „Małym Wawelem”.
W parku otaczającym zamek odnajdziemy piękną neogotycką oranżerię z XIX w. oraz Domek Ogrodnika z izbą regionalną. Wśród jego drzew znajdują się mostki na potoku, altanki, alejki i oczka wodne.
Fot. Adolf Kazarski, Zamek w Suchej, w Galicyi przed 1890 r. oraz Sucha. Dziedziniec zamkowy w 1933 r.; z zasobu Biblioteki Narodowej; polona.pl