Janina Brzostowska (1897 - 1986)

Urodziła się 9 lipca 1897 r. w Wadowicach. Wywodziła się z rodziny o upodobaniach i ambicjach kulturotwórczych, jej matka, Julia z d. Berner, była pianistką, natomiast ojciec dyrektorem wadowickiego gimnazjum, znawcą literatury polskiej i klasycznej, poetą oraz autorem podręcznika psychologii.

B. miłość do literatury klasycznej i wrażliwość na piękno języka ojczystego pogłębiała w gimnazjum wadowickim, tam też debiutowała na łamach gazety szkolnej „Nasz łan” w 1915 r., publikując wiersz pt. Pytanie, w następnym numerze szkolnego pisma (w 1916 r.) opublikowała Zimowy wicher. W gimnazjum uczestniczyła w pracach teatru szkolnego, grała w kilku przedstawieniach. W latach 1917-1922 studiowała polonistykę i romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Filozoficznym.

Odkryta przez poetów „Czartaka”, w 1925 r. w almanachu grupy ogłosiła drukiem utwory: Topole w Radoczy, Ludzie na brzegu, W te góry, Młyn w Białce, Codzienną drogą, Cmentarz na Mucharzu, W wąwozie, Samotnicy, Ku szczytom. Także na łamach „Czartaka” w roku 1928 ukazały się jej poezje: Ewa, Adam, Sąsiad, Poemat okien, Szczęście, Z czerwonego klasztoru, Tajemne zmartwychwstanie, Z ziemi mojej, Wschód, Z szczytu Babiej Góry, Tęsknocie, Pozdrowienie, Cisza zimy. Opublikowała 18 tomików poezji: Szczęście w cudzym mieście (1925), O ziemi i mej miłości (1925), Erotyki. Poezje (1926), Najpiękniejsza z przygód (1929), Naszyjnik wieczności (1939), Za lat miliony (1939), Żywioł i śpiew (1939), Płomień w cierniach (1947), Giordano Bruno (1953), Wiersze (1957), Zakochani są wszędzie (1957), Zanim noc… (1961), Czas nienazwany (1964), Obrona światła (1968), Pozdrowienie (1969), Szczęścia szukamy (1974), Eros (1977), Śpiew przedwieczorny (1979). Napisała trzy powieści: Bezrobotni Warszawy (1933), Kobieta zdobywa świat (1937) i Lubuskie dziewanny (1967). W latach 1938-39 była redaktorką czasopisma „Skawa”.

W pracy translatorskiej szczególny sukces odniósł jej przekład Pieśni Safony z języka greckiego. Tłumaczyła także z języka niemieckiego, słowackiego, czeskiego i bułgarskiego. Z kolei wiersze autorstwa B. tłumaczono na języki: angielski, bułgarski, czeski, esperanto, francuski, hebrajski, hiszpański, niemiecki, rumuński, serbski, ukraiński i włoski. B. była wśród założycieli International Academy of Poetry w Cambridge w Anglii.

Zmarła w Warszawie 18 marca 1986 r. Politechnika Lwowska uhonorowała B. tytułem honoris causa; miasto rodzinne uczciło jej pamięć nazywając jedną z ulic Wadowic imieniem Janiny Brzostowskiej.

Bibliografia:
Burghardt M., Wadowickie korzenie Karola Wojtyły, Wadowice 2013.
Łaszowski A., O twórczości Janiny Brzostowskiej, „Poezja” nr 2., Warszawa 1978.
Masalska I.. Wstęp, w: J. Brzostowska, Dwuskrzydłe światło, poezje wybrane, Lwów 2002.
Rado M., Szczęście w cudzym mieście, „Nadskawie” nr 5-6, Wadowice 1986.
Marta Burghardt (Instytut Dialogu Międzykulturowego im Jana Pawła II w Krakowie)

Fot. Portret poetki aut. S.I Witkiewicza, 1939, kolekcja prywatna