W tym tygodniu w ramach cyklu #WadowiceNaSpacer chcielibyśmy zabrać Was na spacer śladem zapomnianych i mniej znanych świątyń i kapliczek w Gminie Wadowice. Czy wiecie, że nad wadowicką Choczenką do 1825 r. istniał kościół św. Krzyża? Wśród obiektów sakralnych na terenie gminy Wadowice znajdziemy zabytkowe kościoły, skromne kapliczki, jak i nowoczesne rozwiązania architektoniczne.
Spacer szlakiem śladem świątyń i kapliczek w gminie Wadowice to świetny sposób na spędzenie letniego popołudnia. Pomoże Wam w tym przygotowana przez nas mapa google: https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1fSCBEPGtnkWVCKNm-7Iemfac2mYBz8E&fbclid=IwAR2s9eew4T87BI23mzYZyMokHAGKqkkZcaXaP1Df63obycARTQGvwJzI1hk&ll=49.86848911135551%2C19.52991565000002&z=13
- Kościół św. Krzyża nad Choczenką, Wadowice
Kościół stał w rejonie tzw. „Bydlanego Rynku” (obecny pl. Obrońców Westerplatte), a został ufundowany w r. 1735 przez wadowiczanina ks. Pawła Zychowicza, dziekana zatorskiego, plebana Wieprza i Andrychowa. Nowa świątynia powstała na miejscu XVI-wiecznej (z r. 1541) drewnianej kaplicy św. Krzyża utrzymywanej z dochodów miejskiego browaru. Z powodu starości i zniszczenia ciągłymi wylewami potoku Choczenki nowy kościół św. Krzyża został w 1825 r. ostatecznie rozebrany, a niektóre obrazy przeniesiono do kościoła farnego (obecnie Bazyliki Mniejszej pw. Ofiarowania NMP).
Fot. Wadowice w XVIII w.; „Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779 - 1783 tom 1 część A i B”, W. Bukowski (red.), PAN 2012
- Cokół z Chrystusem Królem, Ponikiew
Jest to jedna z najstarszych kapliczek na ponikiewskiej ziemi. Cokół z Chrystusem Królem przypomina o legendzie Szlaku Jana Kazimierza – mówiącej o poprowadzeniu króla szczytami górskimi przez mieszkańców Ponikwi w okresie Potopu Szwedzkiego. Jest to legendarna droga „Trakt Królewski” dziś nazwana Jaśkową Drogą. Tędy od Żywca przez Łamaną Skałę, Leskowiec, Dolinę Brejny, Łysą Górę aż na drogę do Wadowic prowadzono króla Jana Kazimierza do Ojczyzny. Kapliczka miała zostać postawiona na dawnym cmentarzu dragonów królewskich, którzy polegli w bitwie w górskim wąwozie w obronie powracającego króla. Cokół upamiętnia również tragedię mieszkańców, jaką spowodowały wojska Suworowa w czasie wychwytywania buntowników spod Lanckorony (konfederacja barska).
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
- Mogiła w Księżym Lesie, Chocznia
W tym miejscu tragiczne lata hitlerowskiej okupacji upamiętniają żelazny krzyż z tabliczką i trzy symboliczne mogiły. We wschodniej części lasu, zwanej „księżą barcią”, naprzeciwko starego poligonu 12 pp. Niemcy rozstrzelali w leśnych jarach, polskich patriotów przetrzymywanych w miejskich aresztach. Byli to przeważnie młodzi działacze podziemia i partyzanci. Spośród około dwudziestu zamordowanych, po wojnie zidentyfikowano tylko jednego, mieszkańca Choczni, 32-letniego A. Turałę, żołnierza Armii Krajowej. Ekshumowane zwłoki partyzanta pochowano na choczeńskim cmentarzu.
Fot. Google Maps
- Kaplica cmentarna na cmentarzu parafialny, Wadowice.
Kaplica powstała w 1862 r. jest centralnym punktem cmentarza parafialnego w Wadowicach. Została ona ufundowana przez Marię ze Słapów Wilczyńską i jej rodzeństwo. Pierwotnie była ona kaplicą grobową zamożnych rodów Słapów i Wilczyńskich, dziś jest własnością parafii.
Kaplica jest budowlą sakralną odwrotnie orientowaną (czyli prezbiterium umieszczono po stronie zachodniej) powstałą na rzucie prostokąta z wejściem od trony wschodniej, zamkniętym półkoliście. Do wejścia z kamiennymi odrzwiami prowadzą kamienne schody zabezpieczone metalowymi barierkami spinającymi ozdobne filarki z wazonami. W ścianach bocznych znajdziemy po dwa okna, które są u góry półkoliste. Kaplica nakryta jest dwuspadowym dachem z umieszczoną z przodu wieżyczką sygnaturki. Po obu stronach drzwi wejściowych, umieszczone tablice pamiątkowe poświęcone kolejno: Rodzinie Słapów, Ks. Tadeuszowi Włodydze, Ks. Leonardowi Prochownikowi, Ks. Dr Edwardowi Zacherowi. Wewnątrz kaplicy znajdziemy drewniany ołtarz pseudobarokowy z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego i napisem „Wieczny odpoczynek”. Po bokach cztery rzeźby. Informację o pochowanych w krypcie w podziemiach znajdziemy na umieszczonych na ścianach epitafiach: Franciszek Wilczyńsk, Alexander Słapa, Katarzyna Słapowa.
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
- Kościół pw. św. Wawrzyńca Męczennika, Klecza Dolna
Murowany neogotycki kościół z l. 1906 – 1908 r. powstał po pożarze drewnianej świątyni z II. poł. XVII w. Autorem projektu tego kościoła ze strzelistą wieżą jest wybitny krakowski architekt Jan Sas-Zubrzycki, który wywarł znaczący wpływ na architekturę sakralną swego czasu. Kościół ten konsekrował w dniu 28 sierpnia 1910 r. biskup sufragan krakowski Anatol Nowak. W 1918 r. zbudowano istniejące do dzisiaj organy, natomiast w 1920 r. ołtarz główny. Świątynia jego autorstwa w Kleczy przetrwała w niezmienionym stanie do dzisiaj. W najbliżej okolicy realizację jego projektów znajdziemy m.in. w Zatorze (ratusz), w Myślenicach (ratusz) oraz w Trzebini (kościół). Dopełnieniem tego miejsca jest znajdująca się po drugiej stronie drogi neogotycka rodowa kaplica Sławińskich, powstała na miejscu spalonego kościoła. Została ona ufundowana przez ówczesnego dziedzica Kleczy Przecława Sławińskiego. Nad wejściem do budynku umieszczone zostały herby Sławińskich (Leliwa) i Borowskich (Jastrzębiec) - herb żony Przecława Heleny.
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
- Kościół pw. Erazma w Barwałdzie Dolnym
Drewniany kościół parafialny w Barwałdzie Dolnym powstał w 2. poł. XVIII w. Został ufundowany przez Jan Bibersteina-Starowieyskiego, starostę barwałdzkiego. Jest to budynek jednonawowy o konstrukcji zrębowej, oszalowany i pokryty gontem. Wieża jest pozostałością poprzedniego, XVI-wiecznego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Układ, w którym wieża znajduje się po wschodniej stronie prezbiterium jest nietypowy i rzadko spotykany. Wieża o pochyłych ścianach zwieńczona jest hełmem baniastym z latarnią. Składa się z trzech kondygnacji wydzielonych daszkami okapowymi.
Wnętrze kościoła nakryte jest stropami. XVIII -wieczna dekoracja malarska ścian i stropów składa się z motywów figuralnych, roślinnych i geometrycznych. Na stropie prezbiterium widnieje obraz Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny, a w nawie Przemienienie Pańskie na Górze Tabor. Wśród XVI–XVIII w. wyposażenia barwałdzkiego kościoła znajdziemy m.in.: XVIII – wieczny ołtarz główny z obrazem św. Erazma i barokowym tabernakulum; późnogotycki krucyfiks z pierwszej poł. XVI w. ustawiony na belce tęczowej; kamienną, barokową chrzcielnicą oraz rokokowe organy z 1770 r. Świątynia otoczona jest kamiennym murem z dwiema bramkami z 1863/64 r.
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
- Kościół pw. Niepokalanego Serca NMP w Stanisławiu Górnym
Historia kościoła i parafii w Stanisławiu Górnym rozpoczyna się wraz z dekretem ks. kard. Fr. Macharskiego z 1985 r. wydanym w związku z wyodrębnieniem nowych parafii. Omawiana parafia powstała z terenów dwóch parafii Marcyporęba i Zebrzydowice. Ks. Eugeniusz Łudzik, ówczesny proboszcz parafii w Macyporębie, rozpoczął starania o budowę kościoła w Stanisławiu Górnym i kaplicy w Brzeźnicy. Po otrzymaniu stosownych zezwoleń w 1980 r. rozpoczęła się budowa. Pierwotnie zakładano, że będzie to przeniesiony z Tłuczani drewniany kościół wotywny, z dolną obszerną murowaną kaplicą obsypaną ziemią. Z czasem zarzucono ten pomysł i uznano, że zostanie jednak zrealizowany inny projekt świątyni autorstwa J. Wzorka i M. Cempla. Wybrano nowoczesny, duży, dwupoziomowy obiekt ze strzelistą wieżą. Mieszkańcy obu wsi, Stanisławia Górnego i Dolnego, przystąpili do prac budowlanych. Ponieważ fundamenty tego obiektu przygotowano wcześniej dla kościoła z Tłuczani, trzeba było skorygować projekt. Dlatego świątynia został wybudowana tylko z dwiema nawami, główną i boczną od południowej strony. Do 1983 r. ukończono dolną część kościoła oraz postawiono mury górnej kondygnacji na wysokość chóru organowego. Wyposażenie świątyni zaprojektował Wł. Flis z elementów niepolerowanej ceramiki własnego wyrobu. W połowie 1983 r. nową parafię obejmującą Stanisław Górny oraz część Stanisławia Dolnego erygował ks. kard. Fr. Macharski, który na stanowisko proboszcza powołał ks. Zygmunta Kuźmę. W czasie jego kadencji dokończono budowę świątyni oraz wybudowano plebanię, parking i założono cmentarz. We wnętrzu świątyni uwagę przyciągają ciekawie wykonane z ceramiki: wizerunek Matki Bożej i Droga Krzyżowa.
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
- Kaplica św. Małgorzaty 1879 r. w Kaczynie
Murowana kaplica św. Małgorzaty z przywilejem odprawiania Mszy św. znajduje się na terenie choczeńskiej parafii pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela. Przyjmuje się, zgodnie z napisem nad wejściem, że została wybudowana w 1879 r., a w 1938 r. rozbudowano ją o zakrystię. W środku umieszczono ołtarz w stylu rokokowym z 1787 r. W ołtarzu znajdują się obrazy Najświętszej Marii Panny, oraz ruchomym obrazem św. Małgorzaty. Po bokach ołtarza umieszczono figury św. Piotra i Pawła. Ołtarz ten był głównym ołtarzem w dawnym kościele parafialnym w Choczni, przed powstaniem nowego kościoła w 1883 r.
Fot. Google Maps
#Wadowice #GminaWadowice #NaSpacer #Wadowice #Sacrum #Świątynia