Tym razem wraz z #WadowiceNaSpacer zachęcamy Was do poznania rzek i potoków przepływających przez teren gminy Wadowice. Czy wiecie, że łączna długość tych cieków wodnych wynosi prawie 160 km? W naszej propozycji na spacer znajdziecie charakterystykę sieci hydrologicznej naszej gminy, a być może po raz pierwszy dowiecie się, jak nazywa się potok, który przepływa w pobliżu waszego domu.
W przygotowaniu trasy spaceru pomoże Wam opracowana przez nas mapa google:https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1AJGV_AweYzPIpdEfIq6evCpgf5RA5Iw&fbclid=IwAR2oQq2SPVHApIUi0_MpBuoGCxaq462XeRSOrKBQ66G4FLZLDEDkwFPmiCE&ll=49.91990981305869%2C19.5306709&z=11
- Skawa - karpacki dopływ Wisły o długości ok. 96 km i powierzchni dorzecza 1160 km².
Źródło rzeki Skawy to kilka potoków wypływających poniżej Przełęczy Spytkowickiej w Beskidzie Żywieckim, a jej ujście do Wisły znajduje się w okolicy wsi Smolice, położonej pod Zatorem, w Kotlinie Oświęcimskiej. Dzisiejsza Skawa różni się od tej, która przepływała u początków osadnictwa w jej dolinie. Pierwotna rzeka nie miała jednego głównego strumienia tylko składała się z kilku. Okoliczna ludność wykorzystywała zasoby naturalne doliny Skawy do napełniania stawów rybnych, zasilania młynów, spławu drewna, wikliniarstwa czy połowu ryb. Jednakże starodawna Skawa poprzez rozległe koryto utrudniała komunikację w regionie oraz stanowiła naturalną granicę pomiędzy osadnictwem na Śląsku i w Małopolsce. Jako górska rzeka bywała nieraz kapryśna, czasami występowała z brzegów powodując groźne powodzie i lokalne podtopienia. Co zdarza się do dziś. Pierwsze próby jej regulacji podjęto pod koniec XIX w. i miały na celu ograniczenie szkód powodziowych i ułatwienie spływu. Od lat 40-tych XX w. Skawa jest rzeką o prostym, skanalizowanym korycie. Obecnie wraz z otaczającą ją nadrzeczną przyrodą jest jednym z bogactw Wadowic i okolic. Stanowi raj dla miłośników kajakarstwa, wędkarstwa i przyrodników.
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
W nurcie Skawy, na południe od Wadowic, zlokalizowane jest Jezioro Mucharskie. Geneza jego budowy sięga początków XX w. Ówczesne władze w Wiedniu planując budowę kanału Dunaj-Wisła-Dniestr przystąpiły najpierw do regulacji rzeki, a następnie do wyboru miejsca budowy zalewu. Rozważano dwie lokalizacje – pierwsza dotyczyła wsi Graboszyce, a druga Świnnej Poręby. Ostateczną decyzję podjęły władze Polski w 1973 r. wybierając drugą miejscowość na budowę zapory i zbiornika, ale prace ruszyły dopiero w 1986 r. Jezioro Mucharskie zlokalizowane jest na Skawie w Województwie Małopolskim na granicy powiatów wadowickiego i suskiego. Swoim zasięgiem obejmuje gminy: Mucharz, Stryszów i Zembrzyce. Zapora znajduje się w miejscowości Świnna Poręba, ok. 6 km na południe od Wadowic, jadąc drogą krajową nr 28 w kierunku Suchej Beskidzkiej. Zalew posiada bardzo urozmaiconą linię brzegową i rozciąga się na długości ok. 11 km. Pierwotnie zaprojektowano go głównie jako zbiornik wody pitnej dla aglomeracji śląskiej. Aktualnie jego funkcje to przede wszystkim ochrona przed powodzią doliny Skawy i Wisły (w tym Krakowa), produkcja energii odnawialnej, hodowla narybku w ośrodku zarybieniowym oraz miejsce.
Fot. Archiwum Urzędu Miejskiego w Wadowicach
W dolnym biegu Skawy, od północnej granicy gminy Wadowice znajduje się obszar chronionym w ramach sieci Natura 2000 (od 2008 r.) zwany Doliną Dolnej Skawy. Jest to obszar specjalnej ochrony ptaków. Teren objęty ochroną zajmuje obszar 7081,7 ha i leży w Kotlinie Oświęcimskiej oraz na Pogórzu Zachodniobeskidzkim. Administracyjnie rozciąga się na terytorium siedmiu gmin (Oświęcim, Przeciszów, Babice, Alwernia, Spytkowice, Zator, Wieprz, Tomice, Wadowice) i stanowi fragment doliny Wisły i uchodzącej do niej rzeki Skawy. Jest jedną z głównych ostoi ptaków wodno-błotnych w południowej Polsce i najważniejszą w Polsce ostoją lęgową ślepowrona, krakwy, głowienki, czernicy i rybitwy białowąsej. W okresie lęgowym można tu również spotkać bączka, śmieszka, zausznika, perkoza i podróżniczka.
- Ponikiewka - lewy dopływ Skawy o długości 8,83 km i powierzchni dorzecza 17,10 km2.
Źródła potoku znajdują się na wschodnich stokach Beskidu Małego w miejscowości Ponikiew. Powstaje z połączenia dwóch źródłowych cieków oddzielonych od siebie krótkim, północno-wschodnim grzbietem Czoła. Najwyżej położone z tych źródeł znajdują się na wysokości około 770 m n.p.m. Obydwa źródłowe cieki Ponikiewki łączą się z sobą u podnóży tego grzbietu, na wysokości około 445 m n.p.m. Od tego miejsca Ponikiewka spływa w kierunku północno-zachodnim. Jej zlewnia obejmuje obszar między północno-wschodnim grzbietem Groń Jana Pawła II, który tworzy orograficznie prawe obramowanie doliny Ponikiewki, oraz północno-wschodnim grzbietem Gancarza i południowymi stokami grzbietu Bliźniaki – Iłowiec, tworzącymi lewe obramowanie. Obszar ten znajduje się w całości w obrębie miejscowości Ponikiew. Uchodzi do Skawy na wysokości 270 m n.p.m.
- Zbywaczówka - prawy dopływ Skawy o długości ok. 2,37 km i powierzchni dorzecza ok. 1,79 km2.
Potok płynie przez terytorium gminy Wadowice. Jego źródła znajdują w Gorzeniu Górnym w Beskidzie Małym na stokach Iłowca. Łagodnie od wschodu opływa stok Grapy zwanej też „Grodziskiem” i przepływa wzdłuż dawnego Dworu E. Zegadłowicza, gdzie spotyka się ze swoim dopływem potokiem Nawieśnicą, który oddziela Goryczkowiec (Dzwonek) od Iłowca. Następnie płynie dalej w kierunku północnym w stronę Goryczkowca. Opływa stok tej góry od wschodu, aby następnie odbić na wschód od jej podnóża, przepłynąć pod DK28 i mostkiem na trasie pieszo-rowerowej, a następnie wpaść do Skawy.
- Dąbrówka - lewy dopływ Skawy o długości ok. 6 km i powierzchni dorzecza ok. 4,83 km2.
Potok płynie przez terytorium gminy Wadowice. Jego źródła znajdują w Zawadce w Beskidzie Małym na stokach Łysej Góry. Przepływa do Wadowic tworząc niewielką dolinkę w której jest poprowadzona ul. Niwy. Dąbrówka przepływa obok Osiedla Pod Skarpą i CKZiU nr 2 przy ul. Zegadłowicza, wzdłuż domów przy ul. 12 Pułku Piechoty, a następnie zakręca i opływa Stadion Miejski „Skawa” i wpada do Skawy.
- Choczenka– lewy dopływ Skawy o długości 13,79 km i powierzchni dorzecza 25,2 km².
Potok płynie przez terytorium gminy Wadowice. Jego źródła znajdują się na północnych stokach góry Gancarz w Beskidzie Małym, najwyżej położone z nich znajdują się na wysokości około 690 m n.p.m. Choczenka przepływa przez miejscowości Kaczyna, Chocznia i Wadowice, gdzie uchodzi do rzeki Skawy. Dopływami Choczenki są Konówka, Pilny Potok i Wadowski Potok. W Paśmie Bliźniaków pomiędzy Bliźniakami a stokami Kokocznika i Ostrego Wierchu Choczenka dokonała głębokiego przełomu. Znajdują się w nim skalne wychodnie kilkumetrowej wysokości oraz odkrywki fliszu karpackiego.
- Kleczanka - prawy dopływ Skawy o długości 29,14 km i powierzchni dorzecza 67,1 km2.
Potok płynie przez terytorium gmin Wadowice oraz Kalwarii Zebrzydowskiej. Jego źródła to połączenie dwóch strumieni - Zakrzówka, który ma źródła w zagajnikach i parowach Bugaju Zakrzowskiego oraz Młynówka. W okolicy dawnego dworu w Barwałdzie Górnym do Kleczanki wpływa strumyk Przyczynówka. Do Kleczanki uchodzi potok IV rzędu Babiczanka, który odprowadza wody ze wsi Babica i części wsi Wysoka. Kleczanka wpada do Skawy w miejscowości Roków na poziomie 251 m n.p.m.
- Rokowski Potok - prawy dopływ Skawy o długości ok 2,17 km i powierzchni dorzecza ok. 1,01 km2.
Potok płynie przez terytorium gmin Wadowice i Tomice. Jego źródła znajdują siew części wsi zwanej „Piece”. Stamtąd płynie w dół i przepływa przez centrum Rokowa. Następnie opływa po wschodniej stornie stawy rokowskie znajdujące się w północnej części wsi. Dalej wije się lekko w kierunku północno-zachodnim przepływając przez część Miedznego. Następnie przekracza granice gminy Wadowice i na terytorium gminy Tomice wpada do Skawy. W Rokowie, w XVII w. wybudowano krótki przekop, aby połączyć koryta Kleczanki i Rokowskiego Potoku, którego wody nie miały wystarczającego potencjału energetycznego. Jednakże w latach 40. XX w. zlikwidowano bezpośrednie połączenie Kleczanki i Rokowskiego Potoku, których wody od tej pory łączą się już tylko za sprawą stawów.
Fot. Bulwary „Wenecja” nad Skawą, Archiwum UM Wadowice
#Wadowice #GminaWadowice #skawa #choczenka #dabrówka #ponikiewka #kleczanka